Վերջապես հասկանանք, որ ԼՂԻՄ-ը գոյություն չունի
«Երկիր» շաբաթաթերթ, 10 նոյեմբերի, 2008
Քաղաքի կենտրոնում պատռտված կամ նախշված աֆիշային պաստառներ տեսնելը սովորական երեւույթ է դարձել: Այս գլուխգործոցները հիմնականում էմոցիոնալ եւ անհավասարակշիռ մարդկանց ձեռագիր ունեն, ինչը ոչ միայն չի բավարարում մյուս անցորդների գեղագիտական պահանջները, այլեւ նյարդայնացնում է: Բայց, ինչպես միշտ, բացառություններ լինում են: Օպերայի շրջակայքում տեղադրված արեւելյան մարտարվեստի համահայկական մրցույթի մասին աֆիշի վրա պատկերված էր Հայաստանի եւ արդեն պատմություն դարձած Լեռնային Ղարաբաղի ինքավար մարզի (ԼՂԻՄ) քարտեզը: Եվ ուրախալին այն է, որ ինչ-որ խելացի ու տեղեկացված անցորդ սեւ մատիտով ուղղել էր սխալը` ԼՂՀ-ն ամբողջացնելով ազատագրված տարածքներով:
Թերեւս բացառիկ երեւույթ է, երբ մարդն իր հայրենիքի սահմանները կրճատում է, աղավաղում: Սովորաբար հակառակն են անում մյուս ազգերը, հենց թեկուզ մեր թշնամի ադրբեջանցիներն իրենց «հայրենիքի» մաս են համարում ոչ միայն Արցախը, այլեւ Հայաստանը:
Հեռուստացույց ես նայում ու ոչ մի դեպքում իրական պատկերը չես տեսնում: Գովազդներն իրենց հերթին (օրինակ` «Նորք» հեռախոսակապի), եղանակի տեսության հաղորդումներն էլ իրենց հերթին գծագրում են անկլավային եւ Հայաստանի հետ սահման չունեցող ԼՂ-ն, որն այլեւս գոյություն չունի: «Արդեն չորս ամիս է, մենք կռիվ ենք տալիս, որ եղանակի տեսության ժամանակ այդ քարտեզը ցույց չտան»,- դեռեւս օգոստոս ամսին «Արարատ» ռազմավարագիտական կենտրոնի ուսանողների հետ հանդիպման ժամանակ ԼՂՀ նախագահի աշխատակազմի տեղեկատվական գլխավոր վարչության պետ Դավիթ Բաբայանը խոսեց սխալ քարտեզի ցուցադրման դեմ մղվող իրենց պայքարի մասին. «Զանգել եմ «Meteo TV», վերցրել է Վախթանգ անունով մի տղա, ասում եմ. «Խնդրում եմ… Ճիշտ չէ այդ քարտեզը, չի համապատասխանում իրականությանը», նա էլ ասում է. «Իսկ ի՞նչ փաստաթուղթ կարող եք ցույց տալ, որ դա ձերն է»:
Դե նման պատասխանը ոչ միայն սարսափելի է, այլեւ, մեղմ ասած, վիրավորական` հատկապես այդ հողերը փրկած մեր ազատամարտիկների համար: Շատ հետաքրքիր է, թե իրական սահմանները ներկայացնելու համար փաստաթուղթ պահանջող «Meteo TV»-ին այդ ի՞նչ փաստաթղթի հիման վրա է ԼՂԻՄ-ի սահմաններով ԼՂՀ ցույց տալիս: Բայց այնուամենայնիվ` Դ. Բաբայանը «Meteo TV» է ուղարկել ԼՂՀ Սահմանադրությունը, «Վարչատարածքային բաժանման մասին» օրենքը եւ քարտեզը: Իսկ արդյունքում` ոչինչ:
Պետք է նշել, որ այս խնդիրը միայն հեռուստատեսության դեպքում չէ, որ նկատելի է: Սխալ քարտեզ տպագրում է նաեւ «Հայք» օրաթերթը: Եվ անհասկանալի է` այս ամենը արդյունք է տգիտությա՞ն, թե՞ ապազգայնության:
Ըստ աշխարհագրական գիտությունների պրոֆեսոր, ակադեմիկոս Լեմվել Վալեսյանի` ժողովրդի կողմից Արցախի սահմանների անկլավային ընկալումը պատմականորեն հիմնավորված է, թեեւ այսօրվա իրականությանը չի համապատասխանում. «Խոսքը վերաբերում է ԼՂԻՄ-ին, որը Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում իսկապես անկլավային տարածք էր»: Դավիթ Բաբայանի կարծիքով` սա տեղեկատվական քաղաքականության արդյունք է. «Տարիներ շարունակ մեզ ցույց էին տալիս, մեր գլուխն էին մտցնում, որ ԼՂ-ը ԼՂԻՄ-ի տարածքն է: Նույնիսկ, երբ ստեղծվել է Լեռնային Ղարաբաղը` որպես ինքնավար միավոր, կոչվել է Ինքնավար Մարզ Լեռնային Ղարաբաղի (ԻՄԼՂ), եւ ոչ թե ԼՂԻՄ: Թվում է, թե տարբերություն չկա, բայց տարբերությունը շատ խորն է: ԻՄԼՂ-ն նշանակում է, որ կա առնվազն երկու Ղարաբաղ` մեկը` ինքնավար մարզն է, մեկն` այլ: Հետո հասկացել են, որ այդպես վատ է, դարձրել են ԼՂԻՄ` մեր գլխի մեջ գցելով մի շատ վտանգավոր երեւույթ` որ ԼՂ-ն ինքնավար մարզ է: Սա դասական տեխնոլոգիա է, որ փորձարկվել է մեզ վրա»:
Փաստը մնում է փաստ, որ «դասական տեխնոլոգիայի մեզ վրա փորձարկումը» հաջող արդյունք է տվել: Հարց է առաջանում, թե ինչպես պետք է մարդկանց ուղեղներում սահմանների ուրվագծային ընկալումը փոխել, եթե սխալը չի ուղղվում եւ խնդիրը շարունակվում է անտարբերության մատնված մնալ:
Վերջերս բախտ ունեցա 9-րդ դասարանցի բարեկամիս օգնել «Հայաստանի աշխարհագրություն» առարկայի դասը սովորել: Նա մի քիչ դժվարանում էր հիշել, թե որ մարզը որ պետության հետ է սահմանակից ու փորձեցինք վարժություններ անել: Երբ հարցրի, թե Սյունիքի մարզը ո՞ր պետություններին է սահմանակից, պատասխանեց. «Արեւմուտքից ու արեւելքից Ադրբեջանին, իսկ հարավից` Իրանին»: Երեւի զարմացած դեմքս տեսավ ու շարունակեց բացատրել. «Արեւմուտքում Նախիջեւանն է, արեւելքում` Ադրբեջանը. ճիշտ եմ ասում»: «Իսկ մեր Արցա՞խը» հարցը նրան հանկարծ հիշեցրեց, որ իսկապես պիտի որ տեղանքում Արցախն էլ լինի, բացեց գիրքը, մի քանի էջ այս կողմ այն կողմ տարավ ու եզրակացրեց, որ Սյունիքը մի քիչ էլ Ղարաբաղին է սահմանակից: Ավելի ցավալի է այն, որ երբ պատահական ընտրությամբ հարցնում էինք այլ դպրոցականների եւս, միայն սխալ պատասխաններ էինք լսում, բացառությամբ` մեկ-երկու հոգու:
«Հայաստանի աշխարհագրություն» առարկայի դպրոցական դասագրքում նույնպես Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության քարտեզը ներկայացված է առանց ազատագրված տարածքների, ինչի արդյունքում երեխաները շփոթության մեջ են ընկնում, ստանում ոչ ճիշտ ինֆորմացիա: Իհարկե այստեղ կարեւոր է նաեւ բարեխիղճ, գիտակ ուսուցչի եւ ուշիմ աշակերտի գործոնը:
Անցյալ տարի Հայկական աշխարհագրական ընկերության նախագահ Լ. Վալեսյանի գլխավորությամբ հրատարակվել է Հայաստանի ատլասի առաջին մասը, որտեղ ԼՂՀ-ն ներկայացված է ներկայիս իրականությանը համապատասխանող սահմաններով. «ԼՂՀ օրենսդրությամբ պետական սահմանները սրանք են, մենք ուրիշ սահման ցույց տալու հիմք չունեինք. մեր տվածը պետք է գիտականորեն հիմնավորված լինի: Ատլասի ներածության մեջ դա հիմնավորված է. «Այժմ պատմական Հայաստանի ընդամենը տասը տոկոս կազմող տարածքի վրա գոյություն ունի երկու հայկական պետություն` միջազգայնորեն ճանաչված Հայաստանի Հանրապետությունը եւ «դե ֆակտո» կայացած, բայց դեռեւս միջազգային ճանաչում չստացած ԼՂՀ-ը»»,- նշեց ակադեմիկոս Լ. Վալեսյանը, ով դպրոցական դասագրքի հեղինակներից մեկն է, եւ այն հարցին, թե ինչու՞ ներկայումս գործածվող դպրոցական դասագրքում ԼՂՀ-ի ոչ ճիշտ քարտեզն է դրված, պատասխանեց. «Այս դասագիրքը լույս է տեսել 1999 թվականին: Այսպես հստակ ձեւակերպում այն ժամանակ չտվեցինք ոչ թե այն պատճառով, որ չէինք ցանկանում, այլ սահմանումները չկային. սա մեզ մոտ ավելի ուշ հասունացավ»:
Լ. Վալեսյանն ասաց նաեւ, որ մյուս ուսումնական տարվանից շրջանառության մեջ կդրվի նոր դասագիրքը, որտեղ պատկերված կլինի ճիշտ քարտեզը: Եվ, ի ուրախություն մեզ, ԿԳՆ Կրթական ազգային ինստիտուտի հանրակրթության կառավարման եւ բովանդակային նորմատիվների մշակման բաժնի վարիչ Արմեն Հովսեփյանից տեղեկացանք, որ շուտով դպրոցներին տրվելու են պատի քարտեզներ, որոնցում ներկայացված են ԼՂՀ-ի ներկայիս իրականությանը համապատասպանող սահմանները:
Աստղիկ Կարապետյան
11 Responses to “Վերջապես հասկանանք, որ ԼՂԻՄ-ը գոյություն չունի”
Leave a Reply
Կայքի մոդերատորներն իրավունք ունեն հեռացնելու այն գրառումները, որոնք պարունակում են անձնական վիրավորանքներ, բռնության կոչեր, թեմայից դուրս գրառումներ, գովազդային նյութեր։ Նաև չի խրախուսվում շատախոսությունը (flood):
You must be logged in to post a comment.
«Արարատ» կենտրոնն
Ո՛չ օտարալեզու դպրոցներին
Я просто удивляюсь, почему в нашей республике не пропечатают и не пропагандируют новую карту Армении и Арцаха в месте с освобожденными территориями. Ведь филиалы армянских и прочих банков открываем и не боимся, что нас международное сообщество осудить за это. Так давайте же начнем тиражировать обновленные карты. Чего же мы ждем. У меня например дома давно есть карта такого образца. Я привыкал к нему и даже в мыслях уже не осталась карта Советской Армении. Нашему народу надо всенародно приучать новому атласу, новой карте. Уверяю Вас это очень важный психологический момент….
НО ВСЕ ТАКИ !!!!
Согласно турецкому агентству Анадолу, на церемонии, посвященной очередной годовщине смерти основателя Турецкой республики Мустафы Кемаля Ататюрка в посольстве Турции в Брюсселе, Гёнул заявил: «Была бы Турция национальной республикой, если бы греки оставались в Егейском регионе, а армяне в ряде регионах Турции? Не знаю какие слова употребить для того, чтобы передать важность этого изменения населения. Если смотреть на тогдашнее соотношение населения, важность этого станет очевидным». Глава турецкой Минобороны также добавил, что до основания республики, Анкара была населена евреями, мусульманами, армянами и греками.
(Признание этого чиновника, конечно не результат нашего давления, но все таки……. Нам надо работать, работать и еще раз работать по вопросу признания геноцида Армян. Н ам нужен постоянный прессинг на Турцию по всем направлениям. Я глубоко уверен, что наша кропотливая работа даст свой результат.)
Во время пресс-конференции в Бердзоре (бывшем Лачине) Президент НКР Бако Саакян, фактически, заявил о смерти понятия и термина “освобожденные территории”.
Таковых больше нет, есть территория Арцаха, утвержденная в Конституции НКР. Это означает, что всякие разговоры и возращении территорий и тому подобное следует прекратить. Есть земли, которые были оккупированы, затем освобождены и есть территории, которые пока что остаются под оккупацией Азербайджана и об освобождении которых мы должны думать.
Дорогой Герас
Спасибо за интересную информацию.
Можете дать ссылку на эту сообщение?
Буду очень благодарен.
Пожалуйста, мой дорогой Армянин:
http://www.armtoday.info/default.asp?Lang=_Ru&NewsID=6791&SectionID=0&RegionID=0&Date=11/12/2008&PagePosition=1
hаргели Армен Айвазян, после прочтения Виктор Якубяни hодвацн кардалуц hето им меч мец анhангстутюн е араджацел. Чндрум ем мекнабанел айс hодвацн:
http://www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/1084335.html
Ах им hайреник!!!
http://guzei.com/online_radio/listen.php?online_radio_id=2152
Բարև Ձեզ հարգելի Արմեն Այվազյան խնդրում ենք մեկնաբանեք այս հոդվածը, նա անհանգստության տեղիք է տալիս!!!!!
http://www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/1084335.html
Բարև Ձեզ հարգելի Հայեր
http://am.translit.cc/
This is encouraging and promising, even though it’s happening nearly 15 years after the event! Showing the non-existent borders (at least since 1994!) of the NKAO (Nagorno Karabagh Autonomous Oblast) by Armenian H1TV, Meteo or any other TV, or the HAAF’s (Hayastan All Armenia Fund) calendars and maps or any other official or semi official Armenian Republic or Diaspora publication, in my view, must be considered outright treason. How else can one define deliberate propagation of false information so consistently regarding such a strategic and vitally important issue as ones own borders?!
The problem has been raised for several years with HAAF who every year publishes in their wall calendar the same irresponsible and non-existent NKAO territory next to the Armenian Republic. Even strong protests coupled with threats that substantial and generous donations will be withheld from HAAF unless this unacceptable and irresponsible mistake is corrected and the proper DE FACTO borders are shown in their maps lead to no result and the same false map is published once again. And now we hear that something as basic as national geography school textbooks have not been changed for nearly a decade therefore no effort has been made to educate our younger generation simple facts of our geographical borders feeding them out of date and false information as fact!
Why has this been tolerated for so long?
So rather than talk about “liberated territories” or “occupied territories” or “buffer zone” or “security zone”, all of which may well be valid definitions in their specific fields of discourse, as professor Valesyan has correctly pointed out international law has a simple solution in cases like this. And that is the concept of DE FACTO BORDERS. Any other term is not just false which propagates confusion and non truth but is simply wrong and inappropriate and unpractical. It follows that any map produced must, MUST, be based on existing realities – i.e. de facto borders which as a matter of fact are backed by NKR’s constitution, the OSCE sponsored Ceasefire Agreement of May 1994, and far more importantly the joint Army and Armed Forces of NKR and the Republic of Armenia and therefore their laws!
If Armenia for whatever reason is still unable or unwilling to come to terms with this glaring reality to call a spade a spade and define its borders scientifically and accurately then it is not just betraying our national interest but is being party to spreading confusion in national and international circles, something which is quite unprecedented anywhere in the world!
Finally let me end by stating that this failure to properly define ones own de facto borders has serious negative practical consequences for Artsakh in that it prevents various international humanitarian agencies (such as Oxfam for example), amongst others, from coming to Artsakh. This is because in situations like this (no war no peace as in Artsakh) these organisations need to know the de facto borders of a given country backed and protected by law and order (administration backed by armed forces) of the territory concerned. It certainly does not help when various agencies of the given de facto territory issue irrelevant, out of date, false and confusing information regarding their own national (DE FACTO) borders!
This article along with Mr. Bagrad’s commentary need to be published in all diaspora papers in order to put subsequent pressure on diaspora organizations to use the correct map when printing calendars, fliers etc. This will also inform the communities around the world, who regularly support these organizations, to demand accuracy and understanding of the harms such false information may cause.