Հայկական Հետախուզութեան Աշխարհագրական Ընդգրկումը Շատ Լայն Եղած Է

ԿԱՏԻԱ ՔՈՒՇԵՐԵԱՆ

ԿԱՏԻԱ ՔՈՒՇԵՐԵԱՆ.- Պատմական եւ քաղաքական գիտութիւնների դոկտ. Արմէն Այվազեանի անունը քաջածանօթ է Հայաստանում եւ Սփիւռքում եւ ձեր գիտական գործունէութիւնը մեծապէս գնահատուած: Ձեր ուսումնասիրութիւնները լոյս են սփռում չարծարծուած կամ քիչ արծարծուած , եւ, որ ամէնակարեւորն է, հայոց պատմութեան յաղթական եւ ուժեղ երեսների վրայ: Վերջերս դուք յօդուածաշար էք հրապարակել, նուիրուած 18րդ դարի առաջին քառորդի հայկական հետախուզութեան գաղտնի գործողութիւնների վերաբերեալ: Խնդրում ենք անդրադառնաք այդ նիւթին:
ԱՐՄԷՆ ԱՅՎԱԶԵԱՆ.- Հայկական գաղտնի հետախուզութիւնը սկիզբ է առնում հնագոյն ժամանակներից: Հին եւ միջնադարեան հայկական թագաւորութիւնները ունեցել են իրենց յատուկ ծառայութիւնը, որ այսօրուայ եզրը գործածելով, կարելի է կոչել արտաքին հետախուզութիւն: Հայկական պետականութեան կործանումով այդ կառոյցը, որպէս պետական կառոյցի մաս, վերացաւ: Հետեւաբար, 1720ական թթ. , անկախ պետականութեան բացակայութեան պայմաններում հետախուզական հզօր ցանցի առկայութիւնը հայ իրականութեան մէջ, պատմականօրէն անհաւատալի երեւոյթ է: Սակայն այդպիսի մի մեծ ցանց իրօք գործում էր, ընդգրկելով Արեւելեան Եւրոպայի մի շարք երկրներ, Ռուսաստանը, Իրանը եւ Օսմանեան կայսրութիւնը:
Continue Reading »